در دنیای پیچیده خودروها، گیربکس قلب تپنده سیستم انتقال نیرو است و هر گونه اختلال در عملکرد آن می‌تواند هزینه‌های گزافی را روی دوش مالک خودرو بگذارد. یکی از بزرگترین ریسک‌ها برای سلامت گیربکس، استفاده از روغن بی‌کیفیت یا تقلبی است؛ موضوعی که گاهی به خاطر عدم اطلاع‌رسانی کافی یا هزینه‌کرد اشتباه نادیده گرفته می‌شود. این مقاله با زبانی ساده اما علمی، راهنمای جامعی برای شناخت آسیب‌های ناشی از روغن نامرغوب ارائه داده و به شما کمک می‌کند از هزینه‌های سنگین بعدی جلوگیری کنید.
۱. کاهش قدرت روانکاری و افزایش اصطکاک
یکی از اصلی‌ترین وظایف روغن گیربکس، کاهش اصطکاک بین دنده‌ها و قطعات متحرک است. روغن بی‌کیفیت نمی‌تواند لایه‌ی روانکار مناسبی ایجاد کند. در نتیجه، قطعات با تماس مستقیم و اصطکاک بالا روبرو شده و این موضوع باعث سایش زیاد، خوردگی و نهایتاً خرابی زودهنگام گیربکس می‌شود.
۲. داغ شدن بیش از حد (Overheating)
گیربکس در هنگام کارکردن، گرمای زیادی تولید می‌کند و روغن باید به‌درستی این حرارت را دفع کند. ترکیبات شیمیایی ضعیف و ناخالصی‌های زیاد در روغن بی‌کیفیت باعث می‌شود دما به‌خوبی کنترل نشود. این امر منجر به افزایش دمای داخلی گیربکس، آسیب‌دیدگی قطعات پلاستیکی و لاستیکی (مانند واشرها و اورینگ‌ها) و حتی سوختگی کامل برخی اجزا می‌شود.
۳. ایجاد رسوب و گرفتگی کانال‌ها
روغن‌های بی‌کیفیت معمولاً از مواد افزودنی ارزان یا بی‌کیفیت استفاده می‌کنند. این روغن‌ها تمایل زیادی به تشکیل رسوب و ته‌نشین شدن دارند. رسوب‌ها به‌مرور زمان روی چرخ‌دنده‌ها و مسیرهای روغنکاری جمع شده و باعث گرفتگی و کاهش کارایی سیستم روغن‌رسانی می‌شوند.
گرفتگی فیلترها یا مسیرهای روغن می‌تواند فشار داخل گیربکس را به‌هم بریزد و منجر به اختلالات جدی شود.
۴. مصرف بالا و نشتی روغن
روغن‌های بی‌کیفیت در برابر حرارت و فشار مقاومت لازم را ندارند و زودتر از موعد تبخیر یا تجزیه می‌شوند. همین امر باعث می‌شود سطح روغن گیربکس همواره پایین بیاید. همچنین، مواد ناسازگار شیمیایی موجب آسیب به درزگیرها و اورینگ‌ها می‌شود که خود عامل نشتی و حتی قاطی‌شدن روغن با آب و گرد و خاک است؛ اتفاقی بسیار زیان‌بار برای عملکرد گیربکس.
۵. شتاب‌گیری ضعیف و صداهای غیرعادی
روغن نامرغوب نمی‌تواند حرکت نرم و روان چرخ‌دنده‌ها را فراهم کند. این ماجرا به‌خصوص هنگام تعویض دنده یا شتاب‌گیری آشکار می‌شود؛ شما ممکن است صداهای غیرعادی مثل زوزه، تق تق یا حتی لرزش در گیربکس حس کنید.
با گذشت زمان، تمام این علائم به آسیب اساسی دنده‌ها و یاتاقان‌ها ختم می‌شود.
۶. کاهش عمر و افزایش هزینه
هر کدام از موارد بالا نه تنها عملکرد خودرو را مختل می‌کند بلکه هزینه‌های نگهداری و تعمیر را به طرز چشمگیری افزایش می‌دهد. حتی یک کم‌توجهی ساده در خرید روغن، ممکن است در آینده‌ای نزدیک موجب نیاز به تعمیر اساسی یا حتی تعویض کامل گیربکس شود؛ هزینه‌ای که چندین برابر قیمت یک روغن استاندارد خواهد بود.
چگونه از آسیب جلوگیری کنیم؟
۱. همیشه از روغن اصل، با برند معتبر و تاییدیه سازنده خودرو استفاده کنید.
۲. فاصله زمانی تعویض روغن گیربکس را جدی بگیرید و طبق دفترچه راهنما عمل کنید.
۳. هرگز به سراغ روغن‌های ارزان، بدون استاندارد و بدون هولوگرام معتبر نروید.
۴. در صورت مشاهده هرگونه نشتی، صدا یا لرزش غیرعادی، فوراً به تعمیرکار مجرب مراجعه کنید.
انتخاب روغن گیربکس مناسب و استاندارد، سرمایه‌گذاری هوشمندانه‌ای برای سلامت خودروی شماست. با صرف هزینه جزئی بیشتر در خرید روغن باکیفیت، از هزینه‌های سنگین و دردسرساز تعویض یا تعمیر گیربکس پیشگیری کنید و همواره تجربه‌ی رانندگی مطمئن و ایمن داشته باشید.
